แท็ก: สังคมสูงวัย

กอช. เตรียมเปิดจำหน่ายหวยเกษียณ ต้นปี 69 ภายใต้สโลแกน “ลุ้นโชคเงินไม่หาย กลายเป็นเงินออม” ซื้อตั้งแต่อายุ 30 ปี เดือนละ 3,000 บาท เกษียณไปมีเงินล้าน พร้อมเปิดทางคนมีอายุเกิน 60 ปี ซื้อได้ ครบ 5 ปีนับจากวันที่ซื้อครั้งแรก ได้เงินคืน

ไทยมีแนวโน้มประชาชนลดลงจากเด็กเกิดใหม่น้อยกว่าคนเสียชีวิต เป็นปีที่ 5 ติดต่อกันในปี 2568 นักวิเคราะห์ประเมินเสี่ยงเผชิญกับวิกฤตประชากร กระทบการเติบโตของเศรษฐกิจในระยะข้างหน้า เนื่องจากคนวัยทำงานเหลือน้อย กดดันการบริโภคต่ำลง และเพิ่มภาระงบประมาณรัฐในด้านสวัสดิการ

การเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุคือความจริงที่ทุกคนต้องเผชิญ การเตรียมตัวให้พร้อม โดยเฉพาะในด้านความพร้อมทางการเงิน ไม่ใช่เรื่องของคนใกล้เกษียณเท่านั้น แต่ต้องเริ่มต้นตั้งแต่วันนี้

คาดหวยเกษียณมาภายในปี 68 หาก พ.ร.บ.กองทุนการออมแห่งชาติ ผ่านโหวตสภาฯ เลขา กอช. ยันไม่ทับซ้อนระบบออมเดิม และจูงใจคนออมเงินมากขึ้น วางแผนพัฒนาแอปฯใหม่แล้ว พร้อมเผยขั้นตอนการซื้อแบบละเอียด

“รวยก่อนแก่” อาจไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะแต่ละคนมีต้นทุนชีวิตและวิถีการใช้จ่ายที่แตกต่างกัน แต่เป้าหมายนี้เป็นจริงได้ ถ้าทุกภาคส่วนร่วมกันส่งเสริมและออกแบบ “นโยบายการออม” ที่ทุกคนเข้าถึงได้ และขับเคลื่อนให้ไปถึงอย่างเป็นรูปธรรม

การออกแบบนโยบายเตรียมเกษียณไม่ใช่เรื่องง่ายสำหรับสังคมที่มีความแตกต่าง หลากหลายของผู้คนในสังคม  สิ่งสำคัญคือนโยบายจำเป็นต้องออกมาเพื่อรองรับความแตกต่างได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ผ่านมานานกว่า 20 ปีที่ไทยก้าวเข้าสู่ “สังคมสูงวัย” แต่แนวนโยบายยังคงเน้นไปที่ “รัฐสวัสดิการ” เพียงอย่างเดียว ถึงเวลาต้องส่งเสริมให้ผู้สูงอายุทำงานได้นานขึ้นอย่างมีความสุขและมีศักดิ์ศรี ซึ่งจะเป็นทางออกในวันที่วัยแรงงานกำลังลดลง รับมือผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคม

การออมพอเกษียณ เป็นหนึ่งในวาระทางเศรษฐกิจและนโยบายสาธารณะที่ผู้มีส่วนได้เสียทุกคนควรให้ความสำคัญ ไม่ว่าจะเป็น คน รัฐ และ สังคม

เมื่อตาข่ายรองรับ 'ผู้สูงวัย' ไม่เท่ากัน ในขณะที่นโยบายเดิม ๆ ที่มีอยู่ก็ไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ การส่งเสริมการจ้างงานผู้สูงอายุสำคัญในปัจจุบัน ที่ไทยมีอยู่อาจยังจูงใจได้ไม่มากพอ แถมยังมีเงื่อนไขอีกมาก ผศ.ศุภชัย ศรีสุชาติ ชวนดูกลยุทธ์เปรียบเทียบจากประเทศอื่น ๆ ทั่วโลก

สังคมสูงวัยอาจไม่ใช่ "วิกฤต" หากมองเห็น "โอกาส" ที่ซ่อนอยู่ "การจ้างงานผู้สูงอายุ" คือกุญแจสำคัญ ที่จะไขทางรอดในมิติทางเศรษฐกิจและสังคม ที่กำลังเปลี่ยนแปลงไปตามโครงสร้างประชากรที่เปลี่ยน

แก่ก่อนรวยเป็นปัญหาที่ทำให้หลายคนไม่อาจใช้ชีวิตช่วงหลังเกษียณได้อย่างมีคุณภาพ นำมาสู่ความพยายามวางแผนการออมที่มีประสิทธิภาพเพียงพอสำหรับบั้นปลายชีวิต

สถาบันจัดอันดับความน่าเชื่อของญี่ปุ่น กังวลอัตราการเกิดของไทยต่ำและสังคมสูงอายุ ฉุดการขยายตัวทางเศรษฐกิจระยะยาว ส่วนเรื่องสัดส่วนหนี้สาธารณะ ยังมั่นใจว่ารัฐบาลคุมอยู่ ไม่เกิน 70% ของจีดีพี

กลต.เตรียมออกแผนทางเลือก Lifecycle investment ขยายสัดส่วนการลงทุนของกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ เพื่อเพิ่มเงินออมให้กับสมาชิก หลังมีเงินออมน้อยเฉลี่ย 1-3 ล้านบาท/คน เสี่ยงไม่พอใช้จ่ายตอนเกษียณที่ระดับ 5-10 ล้านบาท

สมาชิกกองทุนประกันสังคมกว่า 20 ล้านคน กำลังเสี่ยงกับกองทุนไม่เพียงพอในอนาคต เพราะผู้ประกันตนสูงวัยเพิ่มขึ้น เป็นภาระกองทุน ทำให้รายรับน้อยกว่ารายจ่าย แนะเพิ่มเก็บเงินสมทบ แยกหน่วยลงทุนให้เป็นอิสระ และปรับพอร์ตลงทุนเพิ่มสินทรัพย์เสี่ยงที่หลากหลายและสัดส่วนลงทุนในต่างประเทศ

ปี 2567 เป็นปีที่สังคมเข้าสู่ "สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์" หรือ Complete aged society เมื่อสัดส่วนผู้มีอายุเกิน 60 ปีกว่า 20% โดยรูปร่างหน้าของสังคมสูงอายุไทย มีผู้สูงวัย 14.03 ล้านคน ผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย ส่วนใหญ่อาศัยอยู่กับผู้อื่น และอยู่คนเดียวมากขึ้น มีรายได้หลักจากบุตรหลานและ 1 ใน 3 ยังต้องทำงาน

ปี 67 กองทุนประกันสังคมมีผลตอบแทน 7.19 หมื่นล้านบาท แต่รายจ่ายสิทธิประโยชน์กว่า 130,000 ล้านบาท จัดเก็บได้ 240,000 ล้านบาท เป็นสัญญาณเตือนว่าถึงเวลาต้องปรับครั้งใหญ่ เพื่อรองรับความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้น หากเงินนำส่งลดจากแรงงานลด แต่รายจ่ายเพิ่มจากสังคมสูงวัย

หนี้สาธารณะยังเป็นประเด็นที่บรรดาสถาบันจัดอันดับความน่าเชื่อถือให้ความสนใจสำหรับประเทศไทย แม้ยังไม่น่าจะกังวลมาก แต่มีแนวโน้มขยับขึ้นต่อเนื่อง ทั้งจากสังคมสูงวัยที่มีแนวโน้มค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้นและนโยบายกระตุ้นเศรษฐกิจของรัฐบาล

8 กระแสดิสรัปชันเขย่าโลก เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลันในหลายมิติ ในขณะที่สังคมไทยกำลังเร่งเข้าสู่สังคมสูงวัย แต่คนในสังคมยังไม่เข้าใจมากพอว่าจะเกิดอะไรขึ้น "นพ.วิจารณ์ พานิช" แนะ 5 กลยุทธ์รับสถานการณ์ ทุกฝ่ายต้องร่วมมือกัน เพราะไม่ใช่เรื่องของผู้สูงอายุ แต่เป็นเรื่องของทุกคน

เครื่องมือแพทย์จะมีส่วนสำคัญในการดูแลสุขภาพผู้สูงวัยที่มีมากขึ้นในอนาคต แต่ไทยยังคงนำเข้าเครื่องมือแพทย์ส่วนใหญ่จากต่างประเทศ จะทำอย่างไรให้ไทยผลิตเครื่องมือแพทย์ได้เอง เพื่อลดต้นทุนโรงพยาบาลและให้ประชาชนเข้าถึงการรักษาได้อย่างเท่าเทียม

กองทุนประกันสังคมกำลังถึงจุดเปลี่ยนสำคัญ เมื่อสังคมไทยกำลังก้าวสู่ "สังคมสูงอายุระดับสุดยอด" ทำให้จำเป็นต้องมีการปรับการบริหารจัดการเพื่อรองรับผู้สูงอายุที่เกษียณจากการทำงาน ซึ่งทำให้กองทุนมีภาระต้องจ่ายเงินบำนาญมากขึ้นและอาจเกิดปัญหาสภาพคล่องทางการเงินจนกระทบหลักประกันคนทำงานส่วนใหญ่ของประเทศ

อัตราการเกิดของไทยลดลงเรื่อย ๆ ทำให้จำนวนการเกิดของเด็กลดน้อยลง แต่ผู้สูงอายุมีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ทำให้ประเทศไทยกำลังเผชิญกับความท้าทายสำคัญทั้งในมิติเศรษฐกิจ สังคม ในอนาคต หากไม่มีมาตรการรองรับอย่างจริงจัง

สถิติตัวเลขผู้มีงานทำของคนไทยราว 40 ล้านคน แต่เมื่อจำแนกออกมา จะพบว่าส่วนใหญ่ ทั้งนายจ้างและลูกจ้างกระจุกตัวอยู่ในกลุ่มการค้า บริการและท่องเที่ยว จึงไม่น่าแปลกใจที่เศรษฐกิจไทยจะมีความอ่อนไหวอย่างมากจากสถานการณ์ภายนอกและภาคในประเทศที่ส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่น

ประชากรสูงวัยมีเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง ก่อนจะเข้าสู่สังคมสูงวัยขั้นสุดยอดในอีก 5 ปีข้างหน้า รัฐบาลต้องเร่งหามาตรการรับมืออย่างจริงจัง เพราะรายได้ภาครัฐกำลังลดลงจากวัยคนทำงานลดลง ขณะที่รายง่ายด้านสวัสดิการที่รัฐจัดหาให้ต้องใช้งบประมาณเพิ่มขึ้นอย่างมาก

"แซนด์วิช เจเนอเรชั่น" เป็นปรากฏการณ์สังคมยุคใหม่ ที่มีคนหนึ่งในครอบครัว ต้องรับผิดชอบและดูแล ทั้งลูกและผู้สูงอายุ คาดครอบครัวคนไทยเกือบ 4 ล้านครอบครัวเจอปัญหานี้ ส่วนมากเป็นแรงงานนอกระบบ การศึกต่ำ และรายได้น้อย ทำให้ฐานการเงินมีความเปราะบางและสุขภาพย่ำแย่จากการทำงานหนักขึ้น

คาดการณ์ธุรกิจร้านขายในปี 67 จะเติบโต และการแข่งขันมีแนวโน้มรุนแรง จากการเร่งขยาย ท่ามกลางผู้สูงอายุในไทยที่มีแต่เพิ่มมากขึ้น และมีความเสี่ยงด้านสุขภาพ

คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนสวัสดิการโดยรัฐ ปรับขี้นเบี้ยผู้สูงอายุในรอบกว่า 10 ปี เป็น 1,000 บาท/เดือน และเปลี่ยนวิธีจ่ายเป็นแบบได้ทุกคนเท่ากัน ตามข้อเสนอของ กมธ.สวัสดิการสังคม ที่ไม่ให้เบี้ยผู้สูงอายุต่ำกว่าเส้นความยากจน และเพื่อรองรับไทยกำลังเข้าสู่งสังคมสูงวัยในอนาคต

"ส่งเสริมการมีบุตร" ไม่ง่ายอย่างที่คาดการณ์ไว้ แม้รัฐบาลประกาศเป็นนโยบายเกือนครึ่งปี แต่ยังไม่มีข้อมูลว่าเริ่มดำเนินการได้แค่ไหน ขณะที่ผลสำรวจแรงงานและพนักงานพบว่าเกือบ 70% ไม่มีแผนมีบุตรใน 5 ปีข้างหน้า จากสารพัดปัญหา โดยเฉพาะค่าครองชีพ

เครือข่ายประชาชนเพื่อรัฐสวัสดิการ เสนอ (ร่าง) พ.ร.บ.ผู้สูงอายุและบำนาญพื้นฐานแห่งชาติ (ฉบับที่ ..) พ.ศ. .... บนหลักการ "ถ้วนหน้าครอบคลุมทุกคน เพียงพอต่อการดำรงชีพอย่างสมศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ โดยอิงตามเส้นความยากจนที่ปรับทุก 3 ปี และยั่งยืน โดยมีกฎหมายบำนาญแห่งชาติมารองรับ”

สังคมสูงวัยกำลังส่งผลกระทบมากขึ้นเรื่อย คาดว่าหลังจากเข้าสู่สังคมสูงวัยขั้นสุดยอดในปี 2572 สังคมไทยจะมีกำลังแรงงานราว 58% ของประชากรทั้งประเทศ ก่อนจะลดลงเหลือ 50% ในปี 2593 หรืออีกราว 30 ปี

ในปีที่ผ่าน ประเทศไทยเข้าสู่ "สังคมผู้สูงวัยอย่างสมบูรณ์" และกำลังจะเข้าสู่สังคมสูงวัยระดับสุดยอด (Super-Aged Society) ในปี 2567 โดยผู้มีอายุเกิน 60 ปี จะมีสัดส่วนราว 28% หรือ 1 ใน 4 ของประชากรทั้งประเทศ

มาตรการภาครัฐที่ต้องดำเนินการ "เร่งด่วน" รองรับ "สังคมสูงวัยระดับสุดยอด" คือ ต้องออกแบบนโยบายสังคมสูงอายุที่มีประสิทธิภาพ มองก้าวข้ามแค่เรื่องเงิน ต้องยึดผู้สูงอายุเป็นศูนย์กลาง  และเปิดทางให้องค์กรส่วนท้องถิ่นเข้ามามีบทบาทมากขึ้น

เงินบำเหน็จบำนาญในปัจจุบัน ไม่เพียงแต่บรรดาคนที่รับราชการเท่านั้น แต่แรงงาน ทั้ง "ในระบบ-นอกระบบ" ต่างก็มีโอกาสได้รับผ่านกองทุนประกันสังคม ส่วนพนักงานรัฐวิสาหกิจนั้นไม่ต้องห่วง เพราะมีระบบสวัสดิการของตัวเองอยู่แล้ว แต่จากเงื่อนไขที่ต่างกันทำให้บำเหน็จบำนาญที่ได้รับหลังเกษียณอายุต่างกันมาก

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) เสนอให้รัฐบาลเพิ่มศักยภาพทางด้านการคลัง โดยเฉพาะการหารายได้ของรัฐบาล เพื่อรองรับสวัสดิการทางสังคม รับสังคมสูงวัย โดยคาดว่าค่าใช้จ่ายเบี้ยผู้สูงอายุจะเพิ่มขึ้น 38%

ในการเลือกตั้งที่ผ่านมาหลายพรรคการเมืองชูนโยบายเกี่ยวกับ “รัฐสวัสดิการ” แม้ว่าแต่ละพรรคมุ่งเน้นนโยบายต่างกัน แต่ก็ชี้ให้เห็นว่า “สวัสดิการจากภาครัฐ” ได้ปักหลักอย่างมั่นคงในนโยบายของรัฐบาลนับจากนี้ไป