บทความ

วัฒนธรรมทางการเมืองที่เรียกว่า “ตระกูลการเมือง” หรือ “บ้านใหญ่” (dynasty politics, political family) คือ การครอบครองและสืบทอดตำแหน่งสำคัญในการบริหารภาครัฐหรือพรรคการเมือง ภายในสมาชิกครอบครัวหรือญาติสนิทมิตรสหาย แม้ว่าจะผ่านกลไกการเลือกตั้งมาก็ตาม

ถึงเวลาต้องปรับใช้เทคโนโลยีอย่างจริงจัง เพื่อแก้ปัญหาคอร์รัปชันในไทย ก่อนที่ปัญหาจะเกินเยียวยา คอร์รัปชั่นเรื่อยมา หลังจากดัชนีรับรู้การทุจริต หรือ CPI ของประเทศร่วงต่อเนื่อง โดยเฉพาะในปี 2567 คะแนนที่ต่ำสุดในรอบ 12 ปี ป.ป.ช.หวั่นกระทบลงทุนจากภาพลักษณ์ย่ำแย่

พ.ร.ป. การป้องกันและปราบปรามการทุจริต (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2568 ประกาศใช้เพื่อเพิ่มระบบคุ้มครองผู้แจ้งเบาะแสคดีทุจริตต่อ ป.ป.ช. โดยไม่ต้องรับผิดหากถูกฟ้องร้องกลับ โดยหวังเพิ่มผู้ชี้เป้าทุจริตและการประพฤติมิชอบของผู้ดำรงตำเเหน่งทางการเมือง แต่ไม่ช่วยกรณีอื่น

ในภาคเรียนที่ผ่านมา ผู้เขียนได้รับผิดชอบสอนวิชาสถาบันการเมืองและรัฐธรรมนูญ ซึ่งทำให้ผู้เขียนมีโอกาสได้ศึกษาค้นคว้างานวิชาการหลากหลายที่เกี่ยวข้องกับโครงสร้างและบทบาทของสถาบันการเมือง หนึ่งในหัวใจสำคัญของวิชาที่ผู้เขียนเน้นย้ำกับนักศึกษา คือ หลักการตรวจสอบและถ่วงดุล

การคัดสรร ผู้อำนวยการ (ผอ.) คนใหม่ของไทยพีบีเอสครั้งนี้ ถือเป็นปรากฏการณ์ใหม่ที่มีการถ่ายทอดสดการแสดงวิสัยทัศน์และตอบคำถามของผู้สมัคร ที่ผู้ชมทางบ้านและคณะกรรมการสรรหาฯ ได้ดูไปพร้อม ๆ กัน รวมทั้งมีการเปิดเผยเกณฑ์พิจารณาและคะแนนเสียงรับรองผู้สมัครฯ เพื่อความโปร่งใสและเป็นธรรม

เหตุการณ์ตึก สตง.แห่งใหม่ถล่มผ่านมาเดือนกว่า ภาคประชาชนและภาคประชาสังคมยังคงกระตือรือร้นที่จะตรวจสอบปัญหาทุจริต เคลื่อนไหวให้ผู้กระทำความผิดแสดงความรับผิดชอบ รวมทั้งพยายามหาวิธีแก้ไขปัญหาทุจริตในโครงการรัฐ

สตง.ออกเอกสาร ชี้แจง 8 ข้อ ปมสงสัยแก้แบบปล่องลิฟต์ ต้นตอตึกถล่ม ยันเป็นไปตามสัญญาถูกต้องตามกฎหมาย ระบุบีบจนทางเดินแคบไม่ตรงตามกฎกระทรวง เนื่องจากแบบงานโครงสร้างขัดกับงานสถาปัตยกรรมภายใน โดยได้การลดเงิน 5 แสน หลังแก้แบบแล้ว

การถล่มของตึกใหม่ของสตง. นำไปสู่การตรวจสอบความโปร่งใสของโครงการและมาตรฐานการก่อสร้าง ที่พบข้อบกพร่องและพิรุธหลายจุด ทั้งงบประมาณและการฮั้วประมูล การจัดซื้อจัดจ้าง ไปจนถึงบริษัทที่ได้รับการจัดซื้อจัดจ้าง

เหตุการณ์ตึก สตง. ถล่มทำให้คนไทยมองเห็นทุนจีน 'ลึกขึ้น' และ 'หลากหลายมากขึ้น' แต่ทว่าเหตุการณ์ไม่ปกติเหล่านี้กลายเป็นเรื่องปกติสำหรับประเทศไทยได้อย่างไร เราควรตั้งข้อสงสัยต่อกฎหมายหรือผู้ดูแลกฎหมายกันอย่างไร

ในช่วงเวลากว่าสองสัปดาห์ที่ผ่านมา สำนักงานการตรวจเงินแผ่นดิน (สตง.) ตกเป็นที่กล่าวถึงและวิพากษ์วิจารณ์อย่างกว้างขวาง จากเหตุการณ์ตึกถล่มอันเนื่องมาจากแผ่นดินไหวเมื่อ 28 มี.ค. 68 ซึ่งนำไปสู่คำถามเกี่ยวกับบทบาทและการปฏิบัติหน้าที่ของ สตง.

'ปุรวิชญ์ วัฒนสุข' จะพาผู้อ่านทำความเข้าใจดัชนีรับรู้การทุจริตในมิติที่ลึกขึ้น นอกเหนือจากตัวเลขที่ปรากฏในรายงานข่าว โดยจะอภิปรายผ่านงานวิจัยที่เกี่ยวข้องในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา

ผลการสำรวจดัชนีรับรู้การทุจริต วัดความโปร่งใสของภาครัฐทั่วโลก ประจำปี 2567 ไทยได้ 34 คะแนน รั้งอันดับ 5 ของอาเซียน และอันดับ 107 ของโลก ถือเป็นคะแนนต่ำสุดในรอบ 12 ปี

ปล่อยให้การทุจริตกัดกินสังคมไทยมานานแค่ไหน ? ถึงเวลาแล้วที่ “หลังการเลือกตั้ง อบจ. 2568” จะเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญให้ทุกคนร่วมมือกันสร้างกลไกตรวจสอบผู้นำท้องถิ่น เพื่อหยุดยั้งการคอร์รัปชัน และพลิกฟื้นบ้านเราให้กลับมาสดใสอีกครั้ง

ภูมิภาคอีสานได้รับงบประมาณในการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง แต่ความยากจนก็ยังคงแพร่หลายในกลุ่มประชากร โดยเฉพาะเกษตรกร แม้ว่ารัฐบาลจะมีนโยบายแก้ปัญหาแต่ก็ยังมีคำถามว่าช่วยลดความยากจนได้จริงหรือไม่ นำมาสู่ข้อเสนอเรื่องการลดช่องว่างในการคอร์รัปชันงบประมาณที่จะเป็นกุญแจสำคัญช่วยลดความเหลื่อมล้ำและยากจน

ธปท.ผลักดันแนวทาง "ร่วมรับผิดชอบ" แก้ปัญหาบัญชีม้า เตรียมกำหนดขอบเขตความรับผิดชอบของธนาคารพาณิชย์ ให้เข้ามามีส่วนร่วมรับผิดชอบ หากเกิดความเสียหาย เผยแก๊งคอลเซ็นเตอร์พัฒนาไปอีกขั้น ฟอกเงินผ่านคริปโทฯ เตรียมขยายคุมถึงสินทรัพย์ดิจิทัล

รัฐบาลเร่งคุมแก๊งคอลเซ็นเตอร์ ไฟเขียวพระราชกำหนดไซเบอร์ฉบับใหม่ คุมเข้มธุรกรรมสีเทา และ เพิ่มอำนาจ กสทช.-ค่ายมือถือระงับเบอร์โทร รวมถึงคุมฟอกเงินผ่านคริปโทเคอเรนซี่ เร่งคืนเงินผู้เสียหายไม่ต้องรอยื่นศาล เพิ่มโทษผู้เกี่ยวข้อง พร้อมให้แบงก์-ค่ายมือถือร่วมชดใช้ค่าเสียหาย

ปัญหาเรื่องสุขภาพจิต ไม่ได้ส่งผลเสียเฉพาะตัวบุคคลแต่ยังกระทบไปถึงสังคมในวงกว้าง และเชื่อมโยงต่อเนื่องไปถึงมิติทุจริต คอร์รัปชัน โจทย์ใหญ่ของประเทศไทยคือ เราจะสร้างเมืองอย่างไรให้พร้อมโอบรับประชาชน เพื่อลดการเกิดปัญหาสุขภาพจิตของทุกช่วงวัยในอนาคตได้

การทุจริตในกระบวนการอนุมัติและการอนุญาตในภาครัฐยังคงเป็นปัญหาที่สำคัญในประเทศไทย กฎหมายที่มากมายไม่ทันยุคสมัย การใช้ดุลพินิจส่วนบุคคลของเจ้าหน้าที่ในการอนุมัติต่างๆ กลายเป็นช่องทางที่เปิดโอกาสให้เกิดการเรียกรับและการจ่ายสินบน จนเกิดการเรียกชื่อการจ่ายสินบนจากกระบวนการนี้ไปต่าง ๆ นานา

เอ็นเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์ หรือสถานบันเทิงครบวงจร กำลังจะผลักดันให้ไทยกลายเป็นฮับกาสิโน อันดับ 3 ของโลก หากเปิดเต็มที่ 5 แห่ง คาดจะมีรายได้แซงสิงคโปร์ในปี 2031 แต่อดีตกรรมการป.ป.ช. เตือนกำลังสุ่มเสี่ยงจะเป็นแหล่งทุจริตและฟอกเงิน แบบ "กู่ไม่กลับเลย"

การมีนโยบายที่มีประชาชนเป็นศูนย์กลางและมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน สามารถเสริมสร้างความโปร่งใสและลดโอกาสในการเกิดการทุจริต โดยการเปิดให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในทุกขั้นตอนของกระบวนการนโยบายตั้งแต่การออกแบบไปจนถึงการตรวจสอบ จะช่วยสร้างความโปร่งใสและลดโอกาสการทุจริตเชิงนโยบายได้อย่างยั่งยืน

ปัญหาคอร์รัปชันกลายเป็นปัญาระดับโลกที่ส่งผลกระทบรุนแรงต่อระบบเศรษฐกิจและการลงทุนระหว่างประเทศ การรวมตัวกันของหน่วยงานต่อต้านคอร์รัปชันผ่าน ASEAN-PAC มีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างความร่วมมือในการป้องกันและปราบปรามทุจริต

ธรรมาภิบาล เป็นแนวคิดสำคัญในการบริหารจัดการที่ต้องเน้นความโปร่งใส ความเป็นธรรม และการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในสังคม เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืนและลดการทุจริต แต่ในประเทศไทยการนำนโยบายธรรมาภิบาลไปใช้กลับถูกจำกัดให้อยู่ในกรอบของระบบราชการและข้าราชการเป็นศูนย์กลางของอำนาจ

การนำหลักธรรมาภิบาลมาปรับใช้ในแต่ละภาคส่วน นับเป็นอีกกลไกสำคัญในการเพื่อลดปัญหาทุจริตคอร์รัปชัน การที่จะทำให้เกิดผลลัพธ์อย่างเป็นรูปธรรมจำเป็นต้อง ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาคส่วนต่างๆ ในการขับเคลื่อนงานด้านธรรมาภิบาลและต่อต้านคอร์รัปชันให้เกิดขึ้น ​

วงจรคอร์รัปชัน ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงในภาครัฐแต่เกี่ยวข้องกับทุกภาคส่วนในสังคม โดยเฉพาะภาคเอกชนซึ่งเป็นตัวแปรสำคัญที่มีส่วนเกี่ยวข้องในทุกมิติตั้งแต่สถานการณ์ ปัญหา สาเหตุ ผลกระทบ และแนวทางแก้ไขคอร์รัปชันจึงยึดโยงกับเอกชนและส่งต่อผลกระทบไปยังระบบเศรษฐกิจของสังคมอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

การทุจริตคอร์รัปชันในปัจจุบันมีความซับซ้อนและส่งผลกระทบเสียหายรุนแรง แนวทางการแก้ไขปัญหาอย่างมีประสิทธิภาพจำเป็นต้องอาศัยการการส่วนร่วมของทุกประเทศทั่วโลก ทั้งองค์กรระหว่างประเทศ และประชาชนทั้งในระดับนานาชาติ และในประเทศ

การคอร์รัปชันเชิงนโยบาย (Policy Corruption) ส่งผลเสียหายถึงปีละ 2.6 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐทั่วโลก และเป็นอุปสรรคต่อการจัดสรรทรัพยากรและการพัฒนาที่ยั่งยืน โดยที่ผ่านมาในส่วนของประเทศไทยยังไม่เห็นมาตรการแก้ปัญหาที่เข้าใจกระบวนการแก้ไขเชิงระบบที่ซับซ้อน

ป.ป.ช. ออกประกาศฉบับใหม่ เพิ่ม 16 ตำแหน่งเจ้าพนักงานรัฐ ระดับผู้ช่วยเลขาธิการและผู้อำนวยการ ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินและหนี้สินเพิ่มเติม มีผลบังคับใช้ใน 60 วัน หลังประกาศในราชกิจจานุเบกษา

อุบัติเหตุจากรถโดยสารสาธารณะพุ่งขึ้นอย่างน่าตกใจหลังจากยุคโควิด-19 พบสถิติเกิดอุบัติเหตุและเสียชีวิตมากที่สุด แนะรัฐบาลต้องแก้ปัญหาอย่างจริงจัง เข้มงวดมาตรฐานคนขับและรถโดยสาร ในขณะที่เจ้าหน้าที่รัฐต้องบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวด

การฟ้องปิดปาก หรือ SLAPP ถูกนำมาเป็นเครื่องมือขัดขวางการตรวจสอบหรือ ปกป้องประโยชน์สาธารณะ ขณะที่ในประเทศไทยยังไม่มีกฎหมายให้ความช่วยเหลือผู้ที่ถูกดำเนินคดีจากการฟ้องปิดปาก ดังนั้น การเร่งออกกฎหมายป้องกันการฟ้องคดีปิดปากจึงเป็นอีกกลไกสำคัญสู่การตรวจสอบและป้องกันการทุจริตคอร์รัปชัน

“ผมเชื่อมั่นครับ ว่าภายใต้รัฐบาลนี้ ปัญหาคอร์รัปชันจะลดลง ความโปร่งใสและเป็นธรรมจะเพิ่มมากขึ้น และตามมาด้วยความน่าเชื่อถือ การยอมรับจากประชาชนและนักลงทุนทั่วโลก ซึ่งจะส่งผลกระทบในทางที่ดีต่อเศรษฐกิจ และความเป็นอยู่ของพี่น้องประชาชนทุกคน”

ชาวตำบลเชียงคาน ร่วมกันเข้าชื่อเสนอข้อบัญญัติท้องถิ่น ตาม พ.ร.บ.การเข้าชื่อเสนอข้อบัญญัติท้องถิ่น พ.ศ. 2565 เพื่ออนุรักษ์ ส่งเสริม และพัฒนาวิถีวัฒนธรรมชุมชน หวังเป็นวัคซีนทางสังคม ในการสร้างกฎกติกาที่ชัดเจน บังคับใช้ร่วมกันอย่างยั่งยืน แก้ปัญหาความขัดแย้งจากการพัฒนา

คำแถลงนโยบายรัฐบาลของนาวสาวแพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี มีความคล้ายกับของนายเศรษฐา ทวีสิน ในหลาย ๆ นโยบาย และที่คล้ายกันอย่างน่าประหลาดใจคือ ทั้งสองรัฐบาลไม่มีการระบุเกี่ยวกับนโยบายการปราบปรามการทุจริต ราวกับว่าสังคมไทยไม่มีปัญหาการทุจริตคอร์รัปชันและไม่ใช่เรื่องของรัฐบาล

เปิดรายงานวิเคราะห์ค่าคะแนนดัชนีการรับรู้การทุจริตของสำนักงานป.ป.ท. ในปี 2566 พบค่าดัชนีแย่ลง อาจมาจากสังคมสงสัยการใช้อำนาจหน้าที่โดยมิชอบ พร้อมข้อเสนอแก้ไขกระบวนการยุติธรรมให้มีความโปร่งใส และให้ประชาชนเข้าถึงได้

“สามก๊ก” พงศาวดารชื่อดัง อยู่คู่สังคมไทยมานาน ที่มีคนกล่าวถึงทุกยุคทุกสมัย และตีความต่าง ๆ กัน กล่าวขานเรื่องที่เต็มไปด้วยเรื่องกลยุทธ์เล่เหลี่ยมต่าง ๆ ในการศึกสงคราม และช่วงชิงอำนาจทางการเมือง แต่วันนี่้ มีการอ่าน "สามก๊ก" อีกมุม โดยเสาะหา "หลักธรรมาภิบาล" ในยุคที่สังคมไทยมีปัญหารุนแรง

คณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติออกมาตรการกระตุ้นอสังหาฯ โดยอ้างว่าเพื่อสนับสนุนประชาชนมีที่อยู่อาศัย และเตรียมรองรับการกลายเป็นเมืองอุตสาหกรรมระดับโลก โดยจะผ่อนปรนเงื่อนไขให้ต่างชาติ แต่ไม่ใช่มาตรการใหม่ ล้วนเป็นมาตรการเดิม ๆ ที่เคยดำเนินการมาแล้วในยุคก่อน และเคยถูกวิจารณ์ว่า "ผลประโยชน์ทับซ้อน"

กรณีหลักหมุดที่ดินส.ป.ก. 4-01 ในพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ ดูเหมือนจะเริ่มคลี่คลาย เมื่อรัฐบาลเข้าไปจัดการปัญหา โดยประกาศนโยบายใหม่ว่าจะยกเลิกการออกที่ดินส.ป.ก.ในเขตชายขอบอุทยานทั้งหมดทั่วประเทศ หลังเป็นประเด็นวิพากษ์วิจารณ์นับสัปดาห์และคนไทยทั่วไปรับไม่ได้กับกระบวนการ "ฟอกที่ดินอุทยาน"

หน่วยงานรัฐไทยกำลังประสบปัญหาในขับเคลื่อนนโยบาย จนนำไปสู่ความล้มเหลวของโครงการจำนวนมาก และยังปรากฏให้เห็นในปัจจุบัน จึงมีคำถามว่าเกิดอะไรขึ้นกับนโยบายสาธารณะไทย ล่าสุด TPLab เสนอวิธีการออกแบบนโยบายสาธารณะที่จะทำให้มีข้อมูลเพียงพอ ทันสมัย และแก้ปัญหาประชาชนได้ตรงจุดอย่างมีประสิทธิภาพ

ดัชนีการรับรู้การทุจริต (CPI) ประจำปี 2566 ประเทศไทย ได้ 35 คะแนน จัดอยู่ในอันดับที่ 108 ของโลก และอยู่อันดับ 4 ในอาเซียน แนะไทยต้องปรับปรุงกระบวนการยุติธรรมให้มีความเป็นอิสระ ปราศจากการแทรกแซง

แลนด์บริดจ์ กำลังเผชิญกับคำถามเรื่องการประเมินความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจว่าคุ้มค่าตามที่สำนักนโยบายและแผนขนส่งและจราจร(สนข.) รายงานผลการศึกษาหรือไม่ เพราะบรรดานักวิชาการและผู้เชี่ยวชาญด้านการขนส่งทางเรือเห็นว่า "เป็นไปได้ยาก"

มารู้จักกับแนวคิด “การออกแบบกลไก (Mechanism Design)” เป็นเครื่องมือที่นำมาใช้ออกแบบกลไกหรือวิธีการเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่สังคมตกลงกันหรือผู้กำหนดต้องดำเนินการ ยึดเป้าหมายมากกว่าวิธีการ โดยผู้มีส่วนได้เสียยอมรับและเชื่อมั่น

รัฐบาลยังเผชิญกับการท้าทายหลายด้าน ในเรื่องการปฏิรูปกฎระเบียบในประเทศในหลายประเด็น หลังจากเดินหน้ายื่นหนังสือแสดงเจตจำนงขอเข้าเป็นสมาชิก OECD เมื่อเข้าสู่ความร่วมมือในระยะเวลา 3 ปี พ.ศ. 2566 – 2568

‘ระบบอุปถัมภ์’ คอร์รัปชันการแต่งตั้งโยกย้าย ฝังรากลึกวงการตำรวจไทย ล่าสุดนายกฯ หลุดปากมี สส.ขอตำแหน่งให้ผู้กำกับ ก่อนแก้ต่างว่าไม่มีอำนาจโยกย้ายตำรวจ พร้อมถอดความจากกฎหมาย ใครคือผู้แต่งตั้งผู้กำกับ

การปฏิรูประบบราชการและการแก้ปัญหาการทุจริตคอร์รัปชัน เป็นนโยบายของทุกรัฐบาล แต่ยังไม่มีรัฐบาลไหนสามารถแก้ปัญหาได้ โดยประเด็นดังกล่าวในความรู้สึกของประชาชนจากการสำรวจของสำนักวิจัยต่าง ๆ กลับพบว่าประชาชนมีความเห็นว่าสถานการณ์รุนแรงขึ้น