บทความ

"ศรีประภา เพชรมีศรี" นักวิชาการด้านสันติภาพ มองว่าสังคมไทยกำลังเผชิญกับความท้าทายสำคัญ ไม่เพียงแต่ประเด็นสันติภาพในสังคมเท่านั้น แต่ยังเป็นภัยคุกคามต่อ "สิทธิมนุษยชน"ด้วย เพราะแท้ที่จริงแล้ว "สันติภาพและสิทธิมนุษยชน" เป็นเรื่องเดียวกัน

ข้อตกลงหยุดยิงระหว่างไทยและกัมพูชาไม่ได้ทำให้สถานการณ์ชายแดนผ่อนคลายลง แต่กรณีข้อพิพาทบ้านหนองจาน" อ.โคกสูง จ.สระแก้ว ได้ปลุกกระแสชาตินิยมกลับดังขึ้น ขณะที่นักวิชาการเห็นว่าการขับเคลื่อนเรื่องสันติภาพในไทย อาจจะช้าเกินไป ควรต้องเริ่มปลูกฝั่งแนวคิดนี้ตั้งแต่เด็ก 0-6 ปี

กระบวนการสร้างสันติภาพในสังคมไทย ยังห่างไกล หากสังคมไทยยังมองความขัดแย้งไทย-กัมพูชา เป็นเรื่องอาวุธและความรุนแรงเหนือชีวิตมนุษย์ และมองสันติภาพเป็นภัยคุกคามการสร้างชาติ แนะบทบาทการศึกษา ผลิตซ้ำการสร้างสันติภาพ

ในแวดวงนักวิชาการและคนทำงานภาคประชาสังคมด้านสันติภาพในชายแดนใต้ พวกเรามีความคุ้นเคยกับนักวิชาการชาวเยอรมัน ร่างสูงชะลูด น้ำเสียงเยือกเย็น เปี่ยมด้วยเมตตาและความถ่อมตนที่ชื่อ Dr. Norbert Ropers มายาวนานกว่าหนึ่งทศวรรษ

แม้ “การเจรจาสันติภาพ” จะเป็นความหวังของคนในพื้นที่ชายแดนใต้กว่า 50% แต่ความจริงบนโต๊ะเจรจา กลับยังลุ่ม ๆ ดอน ๆ ท่ามกลางการตั้งคำถามของสังคมอีกส่วนที่ยังมองการ “ปราบปราม” เป็นหนทางยุติความขัดแย้งหรือไม่ แล้วอะไรคือทางออกที่ควรจะเป็น ?

ผู้เขียนชวนไล่เรียงปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น เพื่อทำความเข้าใจภาพใหญ่ และช่วยกันขบคิดอย่างมีสติว่ารัฐบาลและสังคมไทยควรจะเดินหน้าอย่างไร เพื่อหยุดเลือดและสร้างสันติภาพที่ยั่งยืน

สถานการณ์ในจังหวัดชายแดนภาคใต้กลับมารุนแรงอีกครั้ง กว่า 2 เดือนความขัดแย้งจังหวัดชายแดนใต้ ปะทุรุนแรงกว่า 20 ครั้ง ขณะที่เวทีการเจรจาสันติภาพใต้หยุดนิ่งมากว่า 1 ปี ทำให้เสียงเรียกร้องให้เปิดเจรจารอบใหม่เพื่อดับไฟใต้เกิดขึ้นอีกครั้ง

ในช่วงกว่าหนึ่งปีที่ผ่านมานับตั้งแต่ “แผนปฎิบัติการร่วมเพื่อสันติสุขแบบองค์รวม” (Joint Comprehensive Plan towards Peace, JCPP) ได้ถูกเปิดเผยในหน้าสื่อ ก็เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์ถึงแนวทางการพูดคุยฯภายใต้กรอบ JCPP

ความพยายามในการคลี่คลายปัญหา “ชายแดนใต้” ถูกเน้นหนักไปที่เรื่อง “ความมั่นคง” จนอาจกำลังจะละเลยเรื่อง “อัตลักษณ์” ของผู้คน ทั้งที่ความหลากหลายทางวัฒนธรรม เชื้อชาติ และศาสนา เป็นสิ่งที่สวยงาม และเชื่อว่าอาจเป็นหนึ่งในใบเบิกทางที่จะนำไปสู่สันติภาพให้เกิดขึ้นได้จริง

เมื่อต้นเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ผู้เขียนได้มีโอกาสพูดคุยกับศาสตราจารย์ชาวสวีเดนที่คว่ำหวอดเรื่องการวิจัยเกี่ยวกับความขัดแย้งและสันติภาพมายาวนานท่านหนึ่ง เขาตั้งข้อสังเกตว่าทำไมสังคมไทยจึงไม่ค่อยให้ความสำคัญกับกระบวนการสันติภาพในภาคใต้ที่นับได้ว่ามีความก้าวหน้าที่สำคัญ

กว่าครึ่งปีหลังนางสาวแพทองธาร ชินวัตรขึ้นมารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี รัฐบาลยังคงแสวงหา “ยุทธศาสตร์ใหม่” ในการดับไฟใต้ ท่ามกลางคำถามว่ายุทธศาสตร์ที่ใช้มาถูกทางหรือไม่ ทำไมมีการพูดคุยสันติภาพแล้ว ความรุนแรงยังคงดำเนินอยู่

ทำไมแก้ปัญหาแบบไม่ใช้ความรุนแรง และ ปัญหาความเหลื่อมล้ำแก้ยากในสังคมไทย "มารค ตามไท" สรุปบทเรียนหลังจากทำงานด้านสันติวิธีมายาวนาน เพื่อส่งต่อให้คนรุ่นหลังตระหนักถึงความยากลำบากที่ต้องพูดคุยกับ "อำนาจ"

ผ่านมา 20 ปี กับนายกรัฐมนตรี 8 คน แต่จนถึงวันนี้ ทำไมปัญหาความไม่สงบในจังหวัดชายแดนใต้ยังไม่มีทิศทางว่าจะจบ ? และสันติภาพยังคงเป็นเป้าหมายที่เดินไปไม่ถึง ?

เหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ กำลังก้าวเข้าสู่ 2 ทศวรรษ ซึ่งตลอดช่วงเวลาที่ผ่านมาความรุนแรงที่ตั้งแต่ช่วงปี 2547 จนถึงปัจจุบัน นำไปสู่ความสูญเสียชีวิต ทรัพย์สินของประชาชน และเจ้าหน้าที่ อย่างประเมินค่าไม่ได้

JCPP หรือ แผนปฏิบัติการร่วมเพื่อสร้างสันติสุขแบบองค์รวม ที่คณะพูดคุยสันติสุขฝ่ายไทยและบีอาร์เอ็น เห็นชอบใน 3 หลักการ คือ การลดความรุนแรง การปรึกษาหารือกับประชาชน และการแสวงหาทางออกทางการเมือง นับว่าเป็นความหวังสร้างสันติสุขในพื้นที่ชายแดนภาคใต้ คาดว่าจะสามารถลงนามข้อตกลง ซึ่งเป็นครั้งแรกในปีนี้