ซีรีย์วายไทยดังไกลทั่วโลก แต่ขาดการสนับสนุนที่ตรงจุด

ซีรีส์วาย เป็นประเภทของซีรีส์ที่เล่าเรื่องราวความสัมพันธ์ระหว่างเพศเดียวกัน โดยเป็นได้ทั้งความสัมพันธ์ระหว่างชายและชาย (Boy love) และความสัมพันธ์ระหว่างหญิงและหญิง (Girl love) คำว่า “วาย” มาจากการ์ตูนญี่ปุ่นประเภทยาโออิ (YAOI) ที่เล่าเรื่องราวความสัมพันธ์ระหว่างชายและชาย และยูริ (Yuri) ซึ่งแสดงถึงความรักระหว่างหญิงและหญิง ซึ่งได้รับความนิยมในกลุ่มนักอ่าน ทำให้ถูกดัดแปลงเป็นการ์ตูนแอนิเมชันและซีรีส์ในปัจจุบัน

ซีรีส์วาย กำลังเป็นกระแสมาแรงในยุคแห่งความเท่าเทียม และไม่ได้เป็นกระแสเฉพาะในไทยเท่านั้น แต่ยังไปในระดับโลกด้วย อีกทั้งความนิยมของซีรีส์วายยังมีแนวโน้มยกระดับความแรงอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้การผลิตคอนเทนต์สายวายกลายเป็นธุรกิจที่ผลักดันให้ธุรกิจสื่อบันเทิงไทยเดินหน้าเติบโตได้ไกลกว่าเดิมในระยะข้างหน้า

ที่ผ่านมา รายได้รวมของผู้ผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วายของไทยเติบโตแบบก้าวกระโดด และมีแนวโน้มขยายตัวต่อเนื่องในปี 2568 ราว 17% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันกับปีก่อนหน้า (YoY) มูลค่ากว่า 4,900 ล้านบาท ตามกระแสความนิยมของซีรีส์วายไทย ทั้ง Boy love และ Girl love ที่เพิ่มขึ้นทั้งในไทยและต่างประเทศ ซึ่งการเปลี่ยนผ่านสู่ยุคดิจิทัลถือเป็นปัจจัยสนับสนุนสำคัญที่ทำให้สื่อบันเทิงของไทยเข้าถึงผู้ชมผ่านทางออนไลน์จากบริการ OTT (Over The Top) หรือสตรีมมิ่งแพลตฟอร์มได้มากขึ้น

แม้ปัจจุบันรายได้ของผู้ผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วายจะมีสัดส่วนต่อมูลค่าการผลิตสื่อบันเทิงของไทยในภาพรวมไม่สูงนัก แต่ก็มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่องทุกปี จาก 0.7% ในปี 2562 มาเป็น 3.0% ในปี 2566 และคาดว่าจะเพิ่มขึ้นแตะ 3.9% ในปี 2568 สะท้อนว่าธุรกิจภาพยนตร์และซีรีส์วายเป็นหนึ่งในโอกาสที่จะช่วยขับเคลื่อนธุรกิจการผลิตสื่อบันเทิงของไทยในภาพรวมให้เติบโตได้อีกในระยะข้างหน้า

ซีรีส์วายไทยดันธุรกิจผลิตสื่อบันเทิงเติบโต 

กีรติญา ครองแก้ว นักวิเคราะห์ ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจ ธนาคารไทยพาณิชย์ (SCB EIC) ได้ออกบทวิเคราะห์ถึงธุรกิจซีรีส์วาย ซึ่งมีรายได้เติบโดดอย่างก้าวกระโดดนับตั้งแต่ปี 2563 สวนทางกับการผลิตสื่อบันเทิงของไทยที่ได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดโรคโควิด-19 ที่ทำให้การผลิตสื่อบันเทิงบางส่วนต้องหยุดลงชั่วคราว

จากความสำเร็จของซีรีส์วายที่มีฐานผู้ชมอยู่ทั่วโลกบนแพลตฟอร์มออนไลน์ ทำให้ผู้ผลิตสื่อบันเทิงไทยหันมาผลิตซีรีส์วายเพิ่มขึ้นและถือได้ว่าการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วายเป็นส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนมูลค่าการผลิตสื่อบันเทิงให้ฟื้นตัวอย่างค่อยเป็นค่อยไปและกลับสู่ระดับปกติในปี 2566 อีกทั้งยังเติบโตได้ต่อเนื่องในระยะข้างหน้า

นอกจากนี้ ยังเป็นการสร้างโอกาสในการเพิ่มรายได้ให้กับกลุ่มธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์ เช่น ธุรกิจให้เช่าสถานที่ถ่ายทำ ธุรกิจให้เช่าอุปกรณ์ถ่ายทำ และธุรกิจหลังการถ่ายทำ อย่างอุปกรณ์สาหรับตัดต่อวีดีโอด้วย

ซีรีส์วายไทย จึงมีส่วนช่วยผลักดันมูลค่าการผลิตสื่อบันเทิงของไทยในภาพรวมให้เติบโต โดยคาดว่าในปี 2568 จะขยายตัวราว 4.1% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันกับปีก่อนหน้า อยู่ที่ 1.26 แสนล้านบาท

ทั่วโลกนิยมซีรีส์วายไทยหลายเรื่อง

จากผลตอบรับที่ดีของซีรีส์วายไทยจากผู้ชมในหลายประเทศ ทำให้ซีรีส์วายถูกผลิตออกสู่ตลาดเพิ่มขึ้นต่อเนื่อง โดยปัจจุบันกระแสซีรีส์วายของไทยกำลังเติบโตและครองใจฐานผู้ชมได้อย่างรวดเร็ว ไม่เพียงเฉพาะในไทยเท่านั้น แต่ยังได้รับความนิยมในต่างประเทศด้วย จากการรับชมได้พร้อมกันทั่วโลกผ่านสตรีมมิ่งแพลตฟอร์มยอดนิยม เช่น Youtube, WeTv (จีน), iQiYi (จีน), VIU (ฮ่องกง) รวมถึงแพลตฟอร์มที่นำเสนอเนื้อหาเฉพาะกลุ่ม LGBTQIA+ อย่าง GagaOOLala ของไต้หวัน

จนทำให้ซีรีส์วายไทยติดเทรนด์โซเชียลมีเดียในหลายประเทศ และในช่วงเวลาออกอากาศ อย่างซีรีส์ Boy love เรื่อง “KinnPorsche The Series” ที่ติดเทรนด์ X อันดับ 1 ในไทยและอินโดนีเซีย และอันดับ 4 ในตุรกี และเรื่อง “HighSchool Frenemy” ที่ติดเทรนด์ X อันดับ 1 ในไทย เวียดนาม มาเลเซีย และมียอดผู้ชมสูงเป็นอันดับ 1 ใน VIU ติดต่อกัน 4 สัปดาห์ รวมถึงซีรีส์ Girl love เรื่อง “Pluto นิทาน ดวงดาว ความรัก : Episode 1” ที่ติดเทรนด์ X อันดับ 1 ในไทยและมาเลเซีย และ 5 อันดับแรกในเวียดนาม บราซิล ฟิลิปปินส์

ดังนั้น ด้วยกระแส ตอบรับที่ดีจากผู้ชมทั่วโลก จึงดึงดูดให้ผู้ผลิตสื่อบันเทิงของไทยสนใจเกาะกระแสความนิยมหันมาผลิตซีรีส์วายเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะซีรีส์ Boy love ที่ออกอากาศมากกว่าปีละ 50 เรื่องตั้งแต่ปี 2565 ทำให้จนถึงปัจจุบัน ไทยมีภาพยนตร์ ซีรีส์ และเรื่องสั้น Boy love ที่ออกอากาศรวมแล้วมากกว่า 300 เรื่อง โดยในปี 2567 ไทยถือสัดส่วนราว 55% ของซีรีส์ Boy love ที่ออกอากาศทั้งหมดในเอเชีย รองลงมาเป็นประเทศญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และไต้หวัน ที่มีสัดส่วนรวมกันราว 28% และเป็นคู่แข่งที่สำคัญของไทยในตลาดซีรีส์วายด้วย

ขณะที่ซีรีส์ Girl love ของไทยก็เริ่มได้รับความนิยมมากขึ้นเช่นกัน สะท้อนจากสถิติยอดรับชมบน Youtube ณ เดือน พ.ย. 2567 ของเรื่อง “Blank เติมคำว่ารักลงในช่องว่าง” ที่มียอดชมเฉลี่ยราว 5.8 ล้านครั้งต่อตอน ใกล้เคียงกับซีรีส์ Boy love เรื่อง “we are คือเรารักกัน” ซึ่งออกฉายครั้งแรกในช่วงเวลาใกล้เคียงกัน ที่มียอดรับชมเฉลี่ย 6.8 ล้านครั้งต่อตอน ทั้งนี้ ในปี 2567 ภาพยนตร์ ซีรีส์ และเรื่องสั้น Girl love ของไทยออกอากาศมากกว่า 40 เรื่อง หรือคิดเป็น 60% ของเอเชีย รองลงมาเป็นฟิลิปปินส์ ซึ่งเป็นหนึ่งในประเทศที่เป็นฐานผู้ชมสาคัญของซีรีส์วายไทย

จุดเด่นซีรีส์วายไทยได้รับความนิยม

ปัจจัยสำคัญที่ส่งเสริมให้ซีรีส์วายไทยได้รับความนิยมอย่างมากด้วยฐานผู้ชมในไทยที่เหนียวแน่นและขยายความนิยม ไปในต่างประเทศอีกหลายประเทศทั่วโลก ได้แก่

1. การนำเสนอเรื่องราวที่สามารถแสดงออกถึงความสัมพันธ์ระหว่างตัวละครได้อย่างเปิดเผย เนื่องจากวัฒนธรรมของไทยที่ยอมรับความหลากหลายทางเพศและเปิดกว้างให้กับการแสดงออกถึงตัวตนของกลุ่ม LGBTQIA+ บนสื่อบันเทิง ซึ่งสอดคล้องกับรายงานผลสำรวจความคิดเห็นต่อกลุ่ม LGBTQIA+ ในปี 2567 ของ Ipsos จากกลุ่มตัวอย่างใน 23 ประเทศทั่วโลก พบว่า คนไทยมีมุมมองที่สนับสนุนกลุ่ม LGBTQIA+ เป็นอันดับต้น ๆ ของโลกในหลายด้าน เช่น การคุ้มครองจากการเลือกปฏิบัติ (Discrimination) การสมรสเท่าเทียม และการอุปการะบุตรบุญธรรมของคู่รักเพศเดียวกัน

อีกทั้ง กลยุทธ์แฟนเซอร์วิส (Fan service) อย่างการแสดงออกอย่างเปิดเผยถึงความสนิทสนมของนักแสดงวายในงานอิเวนต์ต่าง ๆ เช่น งานเปิดตัวซีรีส์ และงานแฟนมีต ทำให้ผู้ชม “จิ้น” หรือจินตนาการ (Imagine) ถึงความสัมพันธ์ของนักแสดง จึงเป็นอีกแรงเสริมที่ทำให้ซีรีส์วายและนักแสดงของไทยได้รับความนิยมเกินคาด

2. การสร้างสรรค์ผลงานที่มีเนื้อเรื่องแปลกใหม่ตลอดเวลา ด้วยผลงานใหม่ที่ออกมามากกว่าปีละ 50 เรื่อง สะท้อนถึงการแข่งขันที่สูงของตลาดซีรีส์วายไทย และเป็นแรงผลักดันให้ผู้ผลิตซีรีส์ต้องสร้างสรรค์ผลงาน ที่แตกต่างและมีคุณภาพดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งด้านเนื้อเรื่อง บทละคร และเทคนิคการถ่ายทำ ซึ่งปัจจุบัน นอกจากการนำเสนอเนื้อหาในมุมมองความรักที่สดใสของกลุ่มวัยรุ่นแล้ว ผู้ผลิตซีรีส์วายยังเริ่มนำเสนอเนื้อหาในหลากหลายแนวทั้งแนวดรามา แอ็กชัน สืบสวนสอบสวน แฟนตาซี

นอกจากนี้ยังนำประเด็นทางสังคมที่สำคัญ เข้ามาสอดแทรกในเนื้อเรื่องมากขึ้น เช่น การขับเคลื่อนความหลากหลายทางเพศ การตีแผ่ปัญหาทางสังคม จึงทำให้ซีรีส์วายไทยในทุกวันนี้มีตัวเลือกที่หลากหลายและน่าติดตามมากขึ้น

3. ความนิยมของสตรีมมิ่งแพลตฟอร์ม ทำให้เข้าถึงกลุ่มผู้ชมเป้าหมายได้ง่ายขึ้น จากการก้าวเข้าสู่ยุคดิจิทัลอย่างเต็มรูปแบบทั้งในภาพรวมของโลกและไทย ทำให้ผู้บริโภคเข้าถึงอินเทอร์เน็ตมากขึ้น โดยจากข้อมูลของสมาคมจีเอสเอ็ม (GSMA) ตัวแทนผู้ให้บริการเครือข่ายโทรศัพท์เคลื่อนที่ทั่วโลก พบว่า อัตราการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตของโลกเติบโตจาก 50% ในปี 2561 เป็น 66% ในปี 2567 และอัตราการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตของไทยเติบโตจาก 58% ในปี 2561 เป็น 88% ในปี 2567 ซึ่งเป็นเหตุผลสำคัญที่ทำให้การรับชมความบันเทิงผ่านทางออนไลน์ได้รับความนิยมมากขึ้นอย่างรวดเร็ว

สะท้อนได้จากจำนวนผู้ใช้บริการสตรีมมิ่งแพลตฟอร์มที่เติบโตต่อเนื่อง โดยในปี 2566 ผู้ใช้บริการ Netflix เติบโตราว 11.6% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อนหน้า และแพลตฟอร์ม GagaOOLala มีจำนวนผู้ใช้บริการเติบโตสูงถึง 33% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อนหน้า โดยเฉพาะผู้ใช้บริการจากอินเดียที่เพิ่มขึ้นถึง 40% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อนหน้า ขณะที่ในปี 2567 ผู้ใช้บริการ WeTV เติบโตสูงถึงกว่า 14%เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีก่อนหน้า

ขณะเดียวกัน กลุ่มผู้ชมภาพยนตร์และซีรีส์วายยังได้สร้างชุมชนออนไลน์บนสื่อโซเชียลมีเดีย เพื่อบอกต่อซีรีส์ที่ชื่นชอบ บอกเล่าความรู้สึก และแลกเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างรับชมซีรีส์ในช่วงออกอากาศ รวมถึงอัพเดตตารางงานของนักแสดงเพื่อนัดรวมกลุ่มให้กาลังใจในอิเวนต์ต่าง ๆ ทำให้เกิดเทรนด์ที่เกี่ยวข้องกับซีรีส์และกระแสความนิยมนักแสดงตามมาด้วย

โอกาสทางธุรกิจจากความสำเร็จซีรีส์วาย

ความสำเร็จของซีรีส์วายไทยนอกจากจะช่วยผลักดันให้ธุรกิจผลิตสื่อบันเทิงของไทยเติบโตแล้ว ยังช่วยสร้างโอกาสให้ธุรกิจอื่นเกาะกระแสซีรีส์วายเติบโตตามไปด้วย เช่น

1. ธุรกิจหนังสือทั้งในรูปแบบเล่มและแพลตฟอร์มออนไลน์ (e-book) โดยซีรีส์วายหลายเรื่องถูกดัดแปลงมาจากนิยายหรือการ์ตูนที่ได้รับความนิยมของนักอ่านมาก่อน เช่น วันดีวิทยา, 23.5 องศาที่โลกเอียง และ PLUTO นิทาน ดวงดาว ความรัก เป็นต้น ทำให้ซีรีส์ที่นำเค้าโครงเรื่องมาจากนิยาย หรือการ์ตูนวาย ได้รับความสนใจจากฐานผู้อ่านเดิม และในทางกลับกันยังช่วยดึงดูดผู้ชมซีรีส์ให้สนใจมาอ่านนิยายและการ์ตูนต้นฉบับได้อีกด้วย ซึ่งถือเป็นการสร้างโอกาสให้กับนักเขียนและนักวาดการ์ตูนในการขยายฐานผู้อ่าน และสร้างสรรค์ผลงานแนวใหม่ออกมามากขึ้น

ปัจจุบันมีนิยายวาย ทั้งชายรักชาย และหญิงรักหญิง วางขายในเว็บไซต์ขายหนังสือและแพลตฟอร์มออนไลน์กว่า 3,800 เรื่อง ประกอบกับข้อมูลจากงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติครั้งที่ 52 ในช่วงเดือน เม.ย. 2567 2024 พบว่า นิยายวายได้รับความสนใจจากผู้อ่านเป็นอันดับสองหรือราว 21% รองจากนิยายทั่วไป สะท้อนให้เห็นถึงความนิยมซีรีส์และนิยายวายของไทยที่เป็นไปในทิศทางเดียวกัน

ข้อมูลของสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จาหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย ระบุว่า แม้ปัจจุบันสัดส่วนมูลค่าหนังสือนิยาย ชายรักชาย และหญิงรักหญิง จะมีเพียง 30% ของมูลค่าหนังสือนิยายทั้งหมด แต่ฐานผู้อ่านนิยายวายค่อนข้างเหนียวแน่น และพร้อมจ่ายแม้ราคาเฉลี่ยต่อเล่มจะสูงกว่านิยายทั่วไป ซึ่งความร่วมมือระหว่างธุรกิจหนังสือและผู้ผลิตซีรีส์วายจะช่วยดึงดูดแฟนซีรีส์ให้หันมาอ่านหนังสือมากขึ้น

2. ธุรกิจต่อเนื่องจากการโปรโมตซีรีส์วาย เช่น กิจกรรมแฟนมีต คอนเสิร์ต และงานเปิดตัวซีรีส์ ที่ช่วยสร้างรายได้ให้กับธุรกิจ MICE (Meetings, Incentive Travel, Conventions, Exhibitions) หรือธุรกิจจัดอิเวนต์ รวมถึงธุรกิจให้เช่าสถานที่จัดงานอิเวนต์ด้วย จากตัวเลขงานอิเวนต์ซีรีส์วายของ GMMTV ซึ่งเป็นผู้ผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วายรายใหญ่ของไทยในช่วงปี 2566-2567 มีไม่น้อยกว่า 35 งานในไทยทั้งการจัดงานให้เหล่าแฟนคลับได้ร่วมนั่งชมตอนสุดท้ายของซีรีส์พร้อมกันกับนักแสดง งานแฟนมีต งานคอนเสิร์ต ซึ่งยังไม่รวมแฟนมีตและคอนเสิร์ตที่จัดในต่างประเทศอย่างญี่ปุ่น อินโดนีเซีย สิงคโปร์ โดยสำนักงานส่งเสริมการจัดประชุมและนิทรรศการ (TCEB) ได้คาดการณ์มูลค่าตลาดธุรกิจจัดอิเวนต์ของไทยในปี 2568 จะอยู่ที่ราว 2 แสนล้านบาท

นอกจากนี้ ธุรกิจที่ได้อานิสงส์ยังรวมถึงการผลิตสินค้าและของที่ระลึกจากซีรีส์ เช่น เสื้อผ้า เครื่องประดับ โปสเตอร์ โฟโต้บุ๊ก และสินค้าที่ตัวละครใช้ในซีรีส์อย่างตุ๊กตา พวงกุญแจ ผ้าห่ม แก้วน้า เพื่อจำหน่ายให้กับกลุ่มแฟนคลับนักสะสม อีกทั้ง กลุ่มแฟนคลับซีรีส์วายยังมีวัฒนธรรมให้กาลังใจศิลปินระหว่างการถ่ายทาผลงานและโอกาสพิเศษต่าง ๆ ด้วยการส่ง Food support (เป็นการสนับสนุนศิลปินจากแฟนคลับในรูปแบบหนึ่ง) ทั้งอาหารและเครื่องดื่มให้กับศิลปินตามงานคอนเสิร์ต งานโปรโมตผลงานใหม่ และวันเกิดศิลปิน จึงทำให้ธุรกิจอาหารและเครื่องดื่มในรูปแบบ Food truck ได้รับผลบวกตามไปด้วย

3. ธุรกิจโฆษณา ทั้งสื่อโฆษณาวิทยุและโทรทัศน์ สื่อโฆษณาออนไลน์ และสื่อโฆษณานอกบ้าน ด้วยเจ้าของแบรนด์สินค้าตั้งแต่สินค้าอุปโภคบริโภคในชีวิตประจำวัน โทรศัพท์มือถือ ไปจนถึงแบรนด์สินค้าระดับลักซ์ชัวรี (Luxury) ของโลกต่างเกาะกระแสทุ่มเม็ดเงินโฆษณาดึงนักแสดงวายมาเป็นพรีเซ็นเตอร์ (Presenter) หรือ แบรนด์แอมบาสเดอร์ (Brand ambassador) สินค้ามากขึ้น

ด้วยฐานแฟนคลับของนักแสดงสายวายที่ค่อนข้างเหนียวแน่นและมีอยู่ทั่วโลกสะท้อนจากยอดผู้ติดตามโซเชียลมีเดีย เช่น อินสตาแกรม (Instagram) ของนักแสดงสายวายหลายคนที่สูงกว่า 5 ล้านคน และบางคนทะลุ 10 ล้านคน ทำให้นักแสดงวายกลายเป็นผู้มีอิทธิพลทางความคิด (Influencer) ของแฟนคลับ ซึ่งส่งเสริมให้แบรนด์สินค้าที่มีนักแสดงสายวายเป็น เป็นพรีเซ็นเตอร์ หรือ แบรนด์แอมบาสเดอร์ ได้รับความสนใจเพิ่มขึ้น

นอกจากนี้ สื่อโฆษณานอกบ้านยังได้รับผลบวกต่อเนื่องจากกระแสซีรีส์วาย เนื่องจากสื่อโฆษณานอกบ้านถือเป็นแพลตฟอร์มกลางที่นิยมใช้สาหรับสื่อสารระหว่างแฟนคลับกับเหล่านักแสดงคนดังที่มักใช้ป้ายโฆษณาในการทักทาย แสดงความชื่นชมและสนับสนุน อีกทั้ง เหล่านักแสดงก็ใช้ป้ายโฆษณาเพื่อแสดงความขอบคุณกลุ่มแฟนคลับของพวกเขาด้วยเช่นกัน

4. ธุรกิจอื่นที่ได้อานิสงส์จากซอฟต์พาวเวอร์ (Soft power) ของความโด่งดังของซีรีส์วาย โดยปรากฏการณ์ซีรีส์วายทำให้ประเทศไทยเป็นที่รู้จักของผู้ชมซีรีส์ทั่วโลกมากขึ้น และช่วยสร้างรายได้ให้กับธุรกิจอื่น ๆ ตามมาด้วย อาทิ ธุรกิจด้านการท่องเที่ยวอย่างโรงแรม ร้านอาหาร ร้านค้า สถานที่ท่องเที่ยว และสายการบิน จากการเดินทางมาตามรอยสถานที่ถ่ายทำซีรีส์ และการเข้าร่วมกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับซีรีส์วายในไทยของแฟนคลับทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติ

ซึ่งธุรกิจท่องเที่ยวสามารถเจาะตลาดใหม่นำเสนอบริการที่สามารถตอบโจทย์ความต้องการของนักท่องเที่ยวกลุ่มแฟนคลับซีรีส์วาย โดยเฉพาะอย่างเช่นการทำแพ็กเกจทัวร์ตามรอยซีรีส์ แพ็กเกจที่พักพร้อมรถรับส่งสถานที่จัดงานคอนเสิร์ตหรือแฟนมีต หรือการร่วมมือกับผู้จัดอิเวนต์นำเสนอแพ็กเกจที่พักพร้อมบัตรเข้าคอนเสิร์ต หรือแฟนมีต เป็นต้น

ความท้าทายของซีรีส์วายไทย

แม้ซีรีส์วายถือเป็นหนึ่งในธุรกิจสื่อบันเทิงของไทยที่มีศักยภาพในการเติบโตและมีโอกาสพัฒนาไปได้อีกไกลในอนาคต โดยเฉพาะการขยายตลาดส่งออกไปยังกลุ่มประเทศที่เป็นตลาดใหม่ที่มีความสนใจซีรีส์วายไทยมากขึ้น แต่โอกาสที่ดีย่อมมาพร้อมกับการแข่งขันที่สูงตามมา ซึ่งผู้ผลิตซีรีส์วายไทยจะต้องเร่งพัฒนาตัวเองเพื่อคว้าโอกาสในการเติบโตในตลาดใหม่และรักษาฐานผู้ชมในตลาดเดิมให้ได้ต่อเนื่อง

โดยผู้ผลิตซีรีส์วายไทยต้องเข้าถึงและเข้าใจผู้ชมที่หลากหลายมากขึ้นเพื่อคว้าโอกาสในการเจาะตลาดใหม่ ทั้งการเพิ่มคำบรรยายภาษาที่หลากหลายกว่าเดิม เช่น ภาษาสเปน ภาษาโปรตุเกส และภาษาฮินดี รวมถึงการเป็นพันธมิตรกับสตรีมมิ่งแพลตฟอร์มต่างประเทศ

ซึ่งนอกจากจะทำให้ซีรีส์วายไทยสามารถเข้าถึงผู้ชมได้ทั่วโลกอย่างต่อเนื่องแล้ว ปัจจุบันสตรีมมิ่งแพลตฟอร์มต่างประเทศยังร่วมลงทุนกับผู้ผลิตซีรีส์คุณภาพในการผลิตซีรีส์วายที่มีรูปแบบการนำเสนอเนื้อหาที่หลากหลายตอบโจทย์ผู้ชมกลุ่มศักยภาพใหม่ของสตรีมมิ่งแพลตฟอร์มเอง ซึ่งการร่วมลงทุนนี้ ผู้ผลิตซีรีส์วายไทยยังมีโอกาสได้ร่วมงานกับทีมงานต่างประเทศ ซึ่งจะนำไปสู่การเรียนรู้และพัฒนาคุณภาพผลงานที่ดีขึ้น และเข้าใจความต้องการของผู้ชมในตลาดต่างประเทศมากขึ้นด้วย

ขณะที่ความท้าทายสำคัญคือการรักษาฐานผู้ชมในตลาดเดิมให้คงอยู่ได้ในระยะยาว เนื่องจากผู้ผลิตซีรีส์วาย มีแนวโน้มต้องเผชิญกับการแข่งขันที่สูงขึ้น ตามกระแสความแรงของซีรีส์วายที่ดึงดูดให้ผู้ผลิตซีรีส์ของประเทศอื่น เริ่มเข้าสู่ตลาดมากขึ้น โดยเฉพาะไต้หวันและญี่ปุ่นที่เป็นคู่แข่งที่สำคัญของไทย เนื่องจากวัฒนธรรมของคนไต้หวัน และญี่ปุ่นเปิดรับความหลากหลายทางเพศมากขึ้น รวมถึงเกาหลีใต้ซึ่งเป็นผู้นาการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์ในเอเชีย ก็เริ่มให้ความสนใจตลาดซีรีส์วายด้วยเช่นกัน

ดังนั้น ผู้ผลิตซีรีส์วายของไทยควรเตรียมพร้อมรับมือกับการแข่งขันที่จะเข้มข้นขึ้น อาทิ การคงเสน่ห์เฉพาะตัวของซีรีส์วายไทยที่ยังสร้างความประทับใจให้กับผู้ชมทั่วโลกด้วยการสอดแทรกวัฒนธรรมไทยควบคู่กับการพัฒนาคุณภาพผลงานด้วยการนำเสนอเรื่องราวที่หลากหลาย และนำเทคนิคการถ่ายทำที่ทันสมัยมาใช้มากขึ้น ซึ่งการสร้างซีรีส์ที่มีความหลากหลายในเนื้อหาก็มีส่วนสำคัญที่จะช่วยให้ซีรีส์วายไทยสามารถขยายฐานผู้ชมได้กว้างขึ้นด้วย

แนะภาครัฐเพิ่มการสนับสนุนซีรีส์วายไทย

ปัจจุบันภาครัฐได้มีนโยบายสนับสนุนธุรกิจผลิตสื่อบันเทิงในภาพรวม โดยให้สิทธิประโยชน์ทางภาษีเป็นระยะเวลา 5 ปี และยกเว้นภาษีนำเข้าอุปกรณ์จำเป็น สำหรับผู้ประกอบการทั้งชาวไทยและต่างชาติที่ลงทุนเพิ่มเติมและลงทุนใหม่ ในธุรกิจโรงถ่ายภาพยนตร์ (Studio), ผู้ผลิตภาพยนตร์ และกลุ่มบริการธุรกิจภาพยนตร์ เช่น ให้เช่าอุปกรณ์ สถานที่ถ่ายทำ และรับตัดต่อ เป็นต้น

แต่การสนับสนุนซีรีส์วายไทย ยังอยู่ภายใต้นโยบายซอฟต์เพาเวอร์ ผ่านการออกงานโรดโชว์ (Roadshow) โปรโมตในต่างประเทศ อย่างกรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ (DITP) ที่สนับสนุนให้ผู้ผลิตซีรีส์วายเดินทางไปเจรจาซื้อขายลิขสิทธิ์ซีรีส์ในตลาดต่างประเทศ แต่การสนับสนุนการผลิตซีรีส์วายไทยอย่างเป็นรูปธรรมนั้นยังอยู่ระหว่างการกำหนดนโยบายหลังได้มีการตั้งคณะอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมด้านละครและซีรีส์ไทยแล้วในช่วงต้นปีที่ผ่านมา

หากภาครัฐพิจารณานโยบายสนับสนุนการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วายไทยเพิ่มเติม จะช่วยพัฒนาคุณภาพซีรีส์ของไทย และเพิ่มโอกาสในการส่งออกไปสู่ตลาดโลกได้มากขึ้น เช่นเดียวกับภาครัฐในหลายประเทศที่กำหนดนโยบายสนับสนุนการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์ ได้แก่

1.การกระตุ้นเม็ดเงินลงทุนในการผลิตให้มากขึ้น ปฏิเสธไม่ได้ว่าการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์ที่มีคุณภาพที่ดี ทั้งด้านเนื้อหา การถ่ายทำ และการตัดต่อ จาเป็นต้องใช้เงินทุนที่สูง ขณะที่การผลิตภาพยนตร์และซีรีส์ของไทยยังคงมีข้อจำกัด ด้านเงินทุนผลิตต่อเรื่องที่ต่ำกว่าประเทศอื่น เนื่องจากยังคงพึ่งพาแหล่งเงินลงทุนของผู้ผลิตและนักลงทุนเป็นหลัก

โดยจากข้อมูลของ Nash Information Services ซึ่งเป็นบริษัทให้คาปรึกษาและบริการข้อมูลด้านธุรกิจผลิตสื่อบันเทิง พบว่า การผลิตภาพยนตร์ไทยมีเงินทุนต่อเรื่องอยู่ที่ราว 7.4 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือราว 250 ล้านบาท ขณะที่การผลิตภาพยนตร์ของเกาหลีใต้มีเงินทุนต่อเรื่องสูงกว่าไทยกว่าเท่าตัวอยู่ที่ราว 16.8 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือราว 580 ล้านบาท ซึ่งเงินทุนบางส่วนได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐผ่านกองทุนสนับสนุนการผลิตภาพยนตร์ ทาให้ผู้ผลิตสื่อบันเทิงสามารถผลิตภาพยนตร์คุณภาพสูงได้

ดังนั้น การปรับใช้นโยบายภาครัฐที่เหมาะสมในการส่งเสริมการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วายของไทย จะเป็นส่วนหนึ่งที่จะช่วยกระตุ้นให้เกิดเม็ดเงินลงทุนที่เพิ่มขึ้นได้ เช่น

• การให้สิทธิประโยชน์ทางภาษีแก่ผู้ผลิตภาพยนตร์และซีรีส์ที่ถ่ายทำในประเทศ เช่นเดียวกันกับสหราชอาณาจักรที่ให้สิทธิลดหย่อนภาษี 25% ของค่าใช้จ่ายในการถ่ายทำภาพยนตร์หรือซีรีส์ที่มีเงินลงทุนไม่ต่ำกว่า 15 ล้านปอนด์ ทำให้ผู้ผลิตกล้าทุ่มเม็ดเงินลงทุนมากขึ้นเพื่อผลิตซีรีส์ฟอร์มใหญ่ เช่น ซีรีส์มหาศึกชิงบัลลังก์ (Game of Thrones) ที่มีเงินลงทุนสูงถึง 47-70 ล้านปอนด์ต่อซีซัน ซึ่งการลงทุนด้วยเม็ดเงินมหาศาลนอกจากจะทำให้เนื้อหาและคุณภาพของซีรีส์สามารถสร้างความประทับใจให้กับผู้ชมทั่วโลกได้ไม่ยากแล้ว ยังช่วยให้อุตสาหกรรมภาพยนตร์ในเมืองเบลฟาสต์ (Belfast) ซึ่งเป็นสถานที่ถ่ายทำหลักเกิดการพัฒนา อีกทั้ง ความนิยมของซีรีส์ยังช่วยกระตุ้นการท่องเที่ยวของเมืองทั้งการท่องเที่ยวตามรอยสถานที่ถ่ายทำ และทัวร์สตูดิโอ (Studio tour) ที่จะดึงดูดนักท่องเที่ยวในระยะยาวได้
• การขยายนโยบายคืนเงินค่าใช้จ่ายในการถ่ายทำภาพยนตร์ให้ครอบคลุมภาพยนตร์และซีรีส์วายของผู้ผลิตชาวไทย เช่นเดียวกับการคืนเงินสูงสุดไม่เกิน 20% ให้กับการถ่ายทำภาพยนตร์ต่างประเทศในไทยที่มีค่าใช้จ่ายสูงกว่า 50 ล้านบาท โดยภาครัฐอาจพิจารณาปรับเงื่อนไขต่าง ๆ ให้เหมาะสมกับการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์ของไทย เช่น การปรับการกำหนดวงเงินขั้นต่ำ การสอดแทรกเนื้อหาที่ส่งเสริมการท่องเที่ยวในพื้นที่หรือจังหวัดเมืองรอง เป็นต้น ซึ่งจะช่วยกระตุ้นให้ผู้ผลิตเพิ่มเม็ดเงินลงทุนในการผลิตภาพยนตร์และซีรีส์ต่อเรื่อง และเป็นโอกาสให้เกิดการพัฒนาคุณภาพของภาพยนตร์และซีรีส์ไทยให้ดีขึ้นได้

2. สนับสนุนการเผยแพร่สื่อบันเทิงไทยในต่างประเทศ เพื่อให้ผู้ผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วายมีโอกาสเข้าถึงตลาดต่างประเทศและขยายฐานผู้ชมให้กว้างขึ้น อาทิ การอำนวยความสะดวกและสนับสนุนเงินทุนให้กับผู้ผลิตและนักแสดงภาพยนตร์และซีรีส์วายที่มีศักยภาพส่งออกในการเดินทางไปเข้าร่วมงานเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติและงานจับคู่ธุรกิจเพื่อซื้อขายลิขสิทธิ์ภาพยนตร์หรือซีรีส์ในต่างประเทศ ซึ่งจะเป็นการกระตุ้นให้ผู้ผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วายพัฒนาคุณภาพผลงานให้ดียิ่งขึ้นพร้อมแข่งขันในตลาดต่างประเทศอีกทางหนึ่งด้วย

3. นโยบายอื่น ๆ ที่ส่งเสริมการพัฒนาการผลิตซีรีส์วาย เช่น การสนับสนุนเงินทุนให้ผู้ผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วาย ของไทยมีโอกาสร่วมงานกับผู้ผลิตซีรีส์วายต่างประเทศอย่างเกาหลี, ญี่ปุ่น และไต้หวัน เช่นเดียวกับรัฐบาลฮ่องกง ที่เป็นสื่อกลางให้ผู้สร้างภาพยนตร์ท้องถิ่นและต่างประเทศได้ทางานร่วมกันพร้อมสนับสนุนเงินทุนต่อโครงการสูงสุด 9 ล้านดอลลาร์ฮ่องกง หรือประมาณ 40 ล้านบาท เพื่อเปิดโอกาสให้กับผู้ผลิตซีรีส์ท้องถิ่นโดยเฉพาะ SMEs ให้สามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนและเรียนรู้เทคนิคการสร้างสรรค์ผลงานที่มีคุณภาพได้

แม้กระแสซีรีส์วายของไทยจะได้รับการตอบรับที่ดีจากผู้ชมในหลายประเทศ แต่การขับเคลื่อนซีรีส์วายของไทยให้เติบโตต่อเนื่องอย่างมีศักยภาพนั้น จำเป็นต้องได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐในการกำหนดนโยบายที่เหมาะสม ควบคู่ไปกับการพัฒนาคุณภาพผลงานของผู้ผลิตภาพยนตร์และซีรีส์วาย เพื่อยกระดับให้ภาพยนตร์และซีรีส์วายไทยสามารถแข่งขันในตลาดโลกได้อย่างมีประสิทธิภาพ

อีกทั้ง กระแสความนิยมของภาพยนตร์และซีรีส์วายยังช่วยสร้างซอฟต์พาวเวอร์ ส่งเสริมให้ประเทศไทยเป็นที่รู้จักมากขึ้น ซึ่งจะช่วยสร้างรายได้ให้กับภาคการท่องเที่ยวและเศรษฐกิจไทยในภาพรวมด้วย

ที่มา : ศูนย์วิจัยเศรษฐกิจและธุรกิจ ธนาคารไทยพาณิชย์ (SCB EIC) 

อ่านเนื้อหาที่เกี่ยวข้อง

• ดันซอฟท์พาวเวอร์อาหารไทย กลยุทธ์ต้องชัด ระบบนิเวศต้องมี
• ซอฟต์พาวเวอร์ “ต้องใช้เวลา” ส่องต้นแบบจากต่างแดน
• นโยบายซอฟต์พาวเวอร์ ต้องเป็นมากกว่าเรื่องเศรษฐกิจ